MURİS MUVAZAASI NEDENİYLE TAPU İPTAL VE TESCİL DAVASI
Miras bırakanlar mirasçıların bazılarına daha az pay vermek isterler veya hiç pay vermek istemezler. Bu hallerde miras bırakan muvazaaya başvurur. Muris muvazaası, pay vermeme saikiyle yapılan görünüşte satış ancak gerçekte bağışlama işlemidir. Yani gerçekte bağışlanmak istenen mal, satış gösterilir. Bunun nedeni ise ileride mirasçıların dava açmalarının önüne geçmektir.
Mirasçılar, muris muvazaasının olduğu durumlarda tapu iptal ve tescil davasını açabilirler.
MURİS MUVAZAASI ŞARTLARI
Muris muvazaasından bahsedilmek için bazı şartlar gerçekleşmelidir. Bunlar:
1- GÖRÜNÜŞTEKİ SÖZLEŞME: Miras bırakanın mirasçıları aldatmak amacıyla tapuda gerçekleştirdiği satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmeleridir. Burada amaç satış değil bağışlamadır ancak diğer mirasçıların aldatılması için işlem satış olarak gösterilmiştir.
2- MUVAZAA SÖZLEŞMESİ: Miras bırakan ile muvazaalı işlem yapılacak kişi arasında yapılan işlemdir. Yazılılık şartı yoktur. Sözlü olarak bu tarz bir işlem yapma konusunda mutabık olmaları yeterlidir. Bu anlaşma miras bırakanın kendisi tarafından yapılabileceği gibi temsilcisi aracılığıyla da yapılabilir.
3- MİRASÇILARI ALDATMA AMACI: Murisin buradaki amacı mirasçıları kandırıp onlardan mal kaçırmaktır. Eğer görünüşteki işlem (satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi) tarafı mirasçılardan biri ise aldatılan o mirasçı dışındaki mirasçılardır, eğer mirasçı dışında biri tarafsa bu durumda anlaşılan tüm mirasçılardır. Murisin muvazaalı işlemin yapıldığı tarihte hiç mirasçısı yoksa muvazaalı işlemden bahsedilemez.
4- GİZLİ İŞLEM: Miras bırakan ile anlaştığı mirasçı veya üçüncü kişiyle olan gerçek iradesini açıklayan sözleşmedir. Bu işlem bağışlamadır. Gizli işlem aldatılan mirasçılardan saklı tutulur.
BAŞVURULACAK HUKUKİ YOL
Yukarıda belirtildiği gibi muris muvazaası varsa aldatılan mirasçılar, tapu iptal ve tescil davasını açabilirler. Dava sonucu görünüşteki işlemin geçersizliği tespit olunur ve tapu kaydı silinir.
TAPU İPTAL VE TESCİL DAVASI
Dava ile hukuka aykırı olan işlem, yolsuz tapu kaydı hukuka uygun hale gelir. Murisin bu yaptığı işlem hileli ve danışıklıdır. Buna ilişkin hak kaybının giderilmesi için bu dava açılır.
Muvazaalı işlemin iptali için murisin mal kaçırmaya yönelik gerçek iradesinin bilinmesi gerekir. Yani murisin amacının mal kaçırma olması gerekir.
Murisin iradesinin anlaşılması bakımından Yargıtay tarafından bazı ölçütler belirlenmiştir. Bunlar:
- Yörenin gelenekler, toplumsal eğilimler,
- Murisin haklı nedeni olup olmadığı,
- Satış bedeli ile sözleşme anındaki bedel arasındaki fark,
- Aile içi ilişkiler,
- Miras bırakın ve miras bıraktığı kişinin mali durumu.
Bu kriterlere bakılarak yargılama esnasında değerlendirme yapılır ve miras bırakanın asıl iradesinin tespiti sağlanır. Eğer murisin iradesi muvazaa ise satış hiç yapılmamış gibi mirasçılar, muvazaaya konu taşınmazın tapu siciline malik olarak kaydedilir.
DAVAYI KİMLER AÇABİLİR?
Davayı miras hakkı çiğnenen mirasçılar açabilir, mirasçının saklı payının olup olmaması önemli değil. Ayrıca muvazaa her türlü delille ispatlanabilir.
Ancak mirasçı mirası reddeder, feragat eder veya mirasçılıktan çıkarılmışsa davayı açma hakkı olmaz.
MURİS MUVAZAASI DAVASINDA İSPAT YÜKÜ KİME AİTTİR ?
Muris muvazaası nedeniyle açılan davada ispat yükü muvazaayı iddia eden mirasçıya aittir. Davanın seyrini belirleyen şey ispattır, bu noktada ispat çok önemlidir. Kendisinden mal kaçırdığını iddia eden kişi tapu devri sırasında murisin amacının ondan mal kaçırmak olduğunu ispatlamak durumundadır. Aksi halde dava olumsuz sonuçlanır. Mirasçının ispattaki artı yönü ise muvazaanın varlığını her türlü delille ispatlayabilmesidir.
GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Görevli mahkeme, HMK m.2/1’e göre dava konusunun değerine bakılmaksızın eğer malvarlığı haklarına ve şahıs varlığı haklarına ilişkinse asliye hukuk mahkemesidir.
Yetkili mahkeme, HMK m.12/1’e göre gayrimenkule ilişkinse taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir.
Dolaysıyla muris muvazaası nedeniyle açılan tapu iptal ve tescil davası taşınmazın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesidir.
MUVAZAANIN YAPTIRIMI NEDİR?
Taşınmaz satışının hukuka uygun olabilmesi için geçerli bir hukuki sebep ve tescil talebi olmalıdır. Ancak muvazaalı işlemde böyle bir durum söz konusu değildir, bunun nedeni ise görünürde satış işlemi varken asıl iradenin bağışlama yönünde olmasıdır.
Gerçekteki işlemle görünürdeki işlem uymadığından dolayı görünürdeki işlem muvazaa nedeniyle geçersiz olur ve tapu kaydı silinir.
