YARGILANMANIN YENİLENMESİ NEDİR ? HANGİ DURUMLARDA MÜMKÜN OLUR ?
Yargılanmanın yenilenmesi diğer adıyla iade-i muhakeme Ceza Muhakemesi Kanunu madde 311’de düzenlenmiştir. Maddede hangi hallerde mümkün olduğu sayılmıştır. Bu haller aleyhe ve lehe olacak şekilde düzenlenmiştir. İade-i muhakeme için başvuru hükmü veren mahkemeye dilekçe verilmek suretiyle yapılır.
1- Yargılamada sahte belge kullanılması: CMK m.311/1-a’ da düzenlenmiştir.
CMK m.311/1-a: “Duruşmada kullanılan ve hükmü etkileyen bir belgenin sahteliği anlaşılırsa”
Buna göre duruşmada kullanılan ve aynı zamanda hükmü etkileyen bir belge sahteyse bura yargılamanın yenilenmesine başvurulabilir. Eğer belgenin karara etkisi yoksa bu durumda yargılamanın yenilenmesi istenemez.
2- Gerçeğe aykırı tanıklık ve bilirkişilik yapılması: CMK m.311/1-b’de düzenlenmiştir.
CMK m.311/1-b: “Yemin verilerek dinlenmiş olan bir tanık veya bilirkişinin hükmü etkileyecek biçimde hükümlü aleyhine kasıt veya ihmal ile gerçek dışı tanıklıkta bulunduğu veya oy verdiği anlaşılırsa.”
Maddede bahsedilen hallerin anlaşıldığı takdirde yeniden yargılanma talebinde bulunulabilir. Tanığın yalan beyanıyla önceki yargılamada da hüküm oluşmasına neden olmuşsa yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunulabilir.
3- Hâkimin görevini yerine getirirken suç işlemesi: CMK m.311/1-c’de düzenlenmiştir.
CMK m.311/1-c: “Hükme katılmış olan hâkimlerden biri, hükümlünün neden olduğu kusur dışında, aleyhine ceza kovuşturmasını veya bir ceza ile mahkûmiyetini gerektirecek biçimde görevlerini yapmada kusur etmiş ise.”
Bu durumda yargılamanın yenilenmesi talep edilebilir.
4- Mahkûmiyet hükmünün dayanağı olan başka bir hükmün ortadan kalkması: Ceza hükmü hukuk mahkemesinin bir hükmüne dayandırılmış olup da bu hüküm kesinleşmiş diğer bir hüküm ile ortadan kaldırılmış ise yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunulabilir.
5- AİHM kararı ile hak ihlalinin tespiti: CMK m.311/1-f’de düzenlenmiştir.
CMK m.311/1-f: “Ceza hükmünün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlâli suretiyle verildiğinin ve hükmün bu aykırılığa dayandığının, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması veya ceza hükmü aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi. Bu hâlde yargılamanın yenilenmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararının kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde istenebilir.”
Yukarıda sayılan 5 hal yargılamanın yenilenmesinin hükümlü lehine olan halleridir. Aşağıdaki 6, 7, 8.maddeler hükümlü aleyhine olan hallerdir.
6- Sahte belge kullanılması: CMK m.314/1-a’da düzenlenmiştir.
CMK m.314/1-a: “Duruşmada sanığın veya hükümlünün lehine ileri sürülen ve hükme etkili olan bir belgenin sahteliği anlaşılırsa.” Maddedeki durumun anlaşılmasıyla yargılamanın yenilenmesi talep edilebilir.
7- Hâkimin hükümlü lehine görev kusuru işlemesi: CMK m.314/1-b’de düzenlenmiştir.
CMK m.314/1-b: “Hükme katılmış olan hâkimlerden biri, aleyhine ceza kovuşturmasını veya bir ceza ile mahkûmiyetini gerektirecek nitelikte olarak görevlerini yapmada sanık veya hükümlü lehine kusur etmiş ise.” Bu durumda yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunulabilir.
8- Sanığın ikrarı: CMK m.314/1-c’de düzenlenmiştir.
CMK m.314/1-c: “Sanık beraat ettikten sonra suçla ilgili olarak hâkim önünde güvenilebilir nitelikte ikrarda bulunmuşsa.”Sanığın bu şekilde ikrarda bulunması halinde yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunmak mümkündür.
YARGILAMANIN YENİLENMESİ BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?
Başvuru mahkûmiyet hükmünü veren mahkemeye yapılır. Talep doğrultusunda mahkeme, talebi değerlendirir. Değerlendirmeyi yapan hâkim önceki mahkemede görev almamış olmalıdır. Şartlar oluştuğu takdirde mahkeme talebi kabul eder. Talebin incelenmesiyle mahkeme, talebin kanunda belirtilen halde yapılmaması veya yargılamanın yenilenmesini gerektiren bir hal olmadığı veya bunun delillerle açıklanmadığı durumlarda talebi reddeder. Talebin reddine veya kabulüne ilişkin itiraz yolu açıktır. Cumhuriyet savcısı ve ilgililer 7 gün içinde itirazda bulunma hakkına sahiptir.
